Рене Декарт “Би сэтгэж байгаа учраас оршиж байна” гэжээ. (Барууны
филосифи сэтгэлгээний суурь)
Тэгвэл “Би сэтгэдэг төдийгүй мэдэрдэг болохоороо оршдог” гэж
цэвэр Монгол ухаанаас гарсан пост-постмодернист хандлага хариулж байна.
Монголчууд модерн сэтгэж, модерн бүтээж, модерн амьдрах цаг
ирээ юу?
Материаллаг хэрэгцээний “моодорхог” дэвшилтийн тухай энд ярих
гэсэнгүй.
Байсан, байдаг, байгаа юмыг урьд нь харж байгаагүй ӨӨР маягаар
харж, өөртөө дахин нээгээд, тухайн үзэгдлийг мөн чанарыг шинжлэх замаар жинхэнэ ҮНЭНийг олдог болцгооё, хэн
нэгний хэлснийг шууд хүлээж авахаасаа өмнө, харагдаж байгаа хэлбэрээс нь
илүүтэйгээр үр дагавар, нууцлаг ач холбогдлыг нь таниж урьдчилан бэлтгэдэг
болъё гэсэн санаа. Ер нь модерн гэдгийг хүмүүс юу гэж ойлгодог юм бол? Би хувьдаа нэлэнхүй утгаараа ерөөсөө л "өөр" гэсэн үг юм байна гэж ухах.
Сэтгэлгээ, мэдрэмжээ хөгжүүлнэ гэж бусдын хийснийг дуурайж
хөгөө чирж явахаар өөрсөддөө найдаж, өөрсдөө сэтгэдэг болцгооё.
Өнөөдөр жорлонд авч
орсон сонин дээрээс уншсанаа маргааш нь бусдад чухал царайлан ярихыг
“жорлонгийн сонин сэтгэлгээ” гэвэл таарна.
Дөрөвдөгч засаглал гэх сүржин нэрний цаана “тархи
угаалга”-ын машины хүчирхэг сэнс эргэлдсээр удаж байна. Захиалгаар бичдэг,
хэвлэдэг, үнэн мэдээллийг дардаг, хаадаг, хуурамч сенсааци дэгдээдэг, хүмүүсийн
анхаарлыг буруу зүгт чиглүүлдэг. Энэ олон кино, сериал “одко” нарын скандал... эд нар чинь
бүх хүмүүсийг ав адилхан сэтгэдэг
болгох гэсэн сэтгэл мэдрэлийн “саван вок”-ууд шүү дээ. Дэлхий тэр чигтээ л ийм
байна. Барууныхан бол аль хэдийн адилшаад эхэлчихсэн. Энийгээ Глобалчлал гээд
их гоё нэрлэчихнэ. Тэр нь үнэн хэрэгтээ
иддэг, хэрэглэдэг, өмсдөгөө ижилсүүлэхээс цааш нөлөөгүй. За нэмье гэвэл уншдаг үздэг ший,
сонсдог хөгжим, найгадаг бүжгээр шувтарна.
Аа гэтэл зарим нь бүүр “хүйсийн глобалчлал”
хийгээд талийж өгсөн. Санаа зовмоор нь, байгаалиасаа эр, эм гэж хоёр л төрлийн хүйс байдаг болохоор
эрэгтэй нь эмэгтэйжээд, эмэгтэй нь эрэгтэйжээд жонхуурсан юм болж байна гэж.
Тэгээд энийгээ "зарим хүмүүс төрөлхийн ийм сэрэл мэдрэмжтэй төрдөг" гэж
өмгөөлсөөр, хүйсээ солигчдын тоо жилээс жилд хаа сайгүй өссөөр л.
Үүнийг мэдрэмж гэхгүй ээ. Барууныхан бүгдийг махан биетэйгээ
холбож, махан биеэрээ л мэдэрдэг зүйлсээ мэдрэмж гэж ойлгодгийн нэг гай энэ.
Ингэж мэдрэлийнхээ
системийн үйл ажиллагааг хүртэл глобалчилж байхаар, хүнлэг ёсны үүднээсээ бол
амьжиргааны түвшнийг тивээс хамаарахгүй болгон тэнцвэржүүлж, сайхан амьдрах
арга, боломж, чадварыг л дэлхийчилмээр сэн. Өөрөөр хэлбэл, Японд төрсөн хүүхэд
эцэг эх, улсынхаа халамжинд бөмбөрч өсдөг бол, Афганд Монгол Хазара жаалын амь
ганц тахианы үнэд ч үл хүрэх ийм ГАЖ тогтолцоог халах нь хүн төрөлхтний зорилго
баймаар.
Гэвч ийм олон сая хүний хувьд утга учиртай, тэдний амьдралыг
өөрчилж чадахаар асуудал хэд хэдэн эрхэмсэг ноёдын “халдашгүй дархан”
данснуудтай нь ямар нэгэн байдлаар хутгалдаж таарах тул тэгсгээд янз янзын
жүжиг дэглэгдээд мартагнуулна. Ард түмний анхаарлыг үүнээс хавьгүй илүүгээр
татах өнгө будаг тохирсон нэвтрүүлэг, кино, дүрс бичлэг, элдэв шуугиан тэдэнд
хангалттай олон бий.
Дэлхийн агаар, ус, хөрсний бохирдлын дийлэнх хэсэг нь зөвхөн
үйлдвэрлэл хөгжсөн орнуудын өндөр хэрэглээ, үүнээс шууд үүсэх асар их хог хаягдлаас
бүрддэгийг харуулсан Австрийн Байгаль Орчны газрын судалгааны тайлан миний гар
дээр байна.
Гэтэл эдгээр үйлдвэрийн болон химийн хорт хаягдлаас үүдэлтэй
уур амьсгалын дулаарал, цөлжилт, огцом хүйтрэлт, озоны цооролт, экологийн
сүйрэл гэх мэт байгалийн гамшгуудын уршиг хэний буруу вэ гэдгийг огтхон ч ялгалгүйгээр
хүн бүрт адил үйлчлээд байдаг???
Энэ бүхнийг уншаад танд ямар мэдрэмж төрж байна? Хэн нэгэн
дотроос чинь “энэ шударга биш байна” гээд орилоод байна уу? Яааааг наадах чинь
өнөөх ориг мэдрэмж шүү дээ.
Мэдрэмж бол ходоодны чимээ, хонгорын чинь үнсэлт, өвдөлт,
тансаглалын аль нь ч биш.
Мэдрэмж бол нутгийнхаа барааг хараад урсгах нулимс, нуган үр
нь наадамд зодоглоход нууж дэврэх эцгийн бардамнал, ижийн мутар магнайд хүрэхэд
ивээж төөнөх амар амгалан, эх орны чинь
хэвлийг хайр гамгүй ухахад эр зоригийг чинь хурцлах өр зүрхний чинь дуудлага.
Мэдрэмж бол ухаанаа уралдуулж хөлсөө шавхсан бүтээл тань
хүнийг баярлуулж нэрийг тань өргөхийн бахархал, өрөөлийг гомдоож зовлонд
учруулсан үедээ өөртөө харамсаж санаа алдуулдаг гэмшил, чин сэтгэлээ зориулсан
хайртынхаа гарыг атгаад чимээгүй нүд рүү нь ширтэхэд цээжинд амтагдах жаргал...
Хүндэтгэсэн Монгол Удам
2012 оны 3 дугаар сарын нэгэн шөнө
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen